پیدایش شیشه در تاریخ بشر

در پی پیدایش شیشه مسافرانی در یک کشتی که در سوریه لنگر انداخته بودند. آنها برای تهیه اجاق، چون سنگی نیافته بودند، از قطعه‌هایی از بار کشتی که پودر رختشویی بود استفاده کرده بودند. هنگام پختن غذا ناگهان مشاهده کرده‌اند که در اثر حرارت اجاق، قطعه‌های سود با شنهای دور خود ترکیب شده و به شیشه تبدیل شده‌اند. البته ما دلیلی بر درستی یا نادرستی این داستان نداریم.

 

فینیقی‌ها تصادفا اولین شیشه را ساختند

در تاریخ می‌خوانیم احتمالا ده‌هزار سال پیش از میلاد مسیح در کشور مصر یا سوریه، یک نوع شیشه ابتدایی ساخته شده است. ولی مدارکی دال بر صحت این موضوع در دست نیست، ولی یقین داریم که در ۳۰۰ سال پیش از میلاد، در مصر کارگاههای کوچک شیشه‌گری وجود داشته است و شیشه را از ماسه و سود می‌ساختند. می‌توان گفت در آن تاریخ ، وسایل شیشه‌ای جزو اشیاء تجملی مورد استفاده درباریان و توانگران قرار گرفته است. هم‌اکنون در موزه بریتانیا، قدیمی‌ترین ظرف شیشه‌ای را می‌توان دید که ۷۰ سال قبل از میلاد در رم ساخته و پرداخته شده که بعدها در سده‌های یازده و دوازده میلادی، مسلمانان در تکمیل هنر شیشه‌گری کوشیده‌اند.

نمایی از بلور شیشه
نمایی از بلور شیشه

 

پیدایش شیشه رنگی در سده سیزدهم میلادی

اروپائیان از آن تنها برای تزئین کلیساها استفاده کردند. اما در آن زمان، یک وسیله شیشه‌ای، حاصل مدتها تلاش و کوشش یک هنرمند بود و این کار دست قیمت بسیاری داشت. تنها از اوایل سده نوزدهم است که ماشین شیشه‌سازی به روش فشردن ماده مذاب آن اختراع شد و وسایل گوناگون و ارزان‌ قیمت شیشه‌ای متداول گردید.

امروزه شیشه در همه سطوح خدمت انسان است. این ماده نه ‌تنها ظرفهای خوراکی ما هستند، بلکه از اتومبیل و هواپیما گرفته تا سفینه‌هایی که راه فضا را در پیش می‌گیرند، بطور قطع شیشه دارند. بویژه اینکه همین شیشه بود که به صورت عدسی درآمد و چشم انسان کنجکاو را به سوی آسمانها باز کرد و بصورت وسیله‌ای برای دیدن نادیدنی‌ها در آمد. امروزه نیز در آزمایشهای علمی بیشمار، وسایل شیشه‌ای، مورد نیاز پژوهشگران جهان است.

اولین ظروف شیشه‌ای ساخته شده در تاریخ بشر
اولین ظروف شیشه‌ای ساخته شده در تاریخ بشر

 

تاریخچه پیدایش شیشه و کشف آن با تاریخ تمدن بشر شروع شد

بشر اولیه توانست با صیقل دادن سنگ کاربردهای بسیاری برای آن .چاقو و نیزه اولین اختراع بشر بود؛ اما پس‌ از آن سنگ‌ها گدازه‌های آتش‌فشانی نظر او را جلب کرد.با توجه به شواهد و قرائن موجود تاریخی می توان تاریخچه شیشه را مورد برسی قرار داد. 

این گدازه‌ها که بسیاری از آن‌ها شفاف بود پایه‌گذار استفاده از سنگ برای ساخت آن شد. سیلیس با خاصیت بلورین خود ماده اولیه این محصول شد. فینیقی‌های تا از سلیس شیشه را پرداخت و قابل‌استفاده کردند و مصر بین‌النهرین و ایران از اولین نقاط دنیا بود که از ان استفاده کردند. 

بعدها اقوام ساکن در سوریه امروزی توانستند آن را بصورت لوله تولید کنند تا تحولی شگرف در این صنعت صورت بگیرد. کمی بعد تولید این محصول در امپراتوری روم نیز رونق گرفت و رومیان آن را به تمام کشورهای تحت سلطه و همسایگان خود گسترش دادند. در سال ۱۰۰۰ میلادی شهر اسکندریه مصر مهم‌ترین مرکز تولید شیشه جهان آن روز بود. 

در سراسر اروپا هنر ساخت این محصول رنگ‌آمیزی شده مزین بخش کلیساها و مراکز مذهبی بزرگ در سراسر این قاره شد. در قرن ۱۳ میلادی شیشه‌هایی با ارتفاع بزرگ تولید شد تا از آن به‌عنوان پنجره‌ی کلیساها استفاده شود. در زمان جنگ‌های صلیبی، تولید این محصول در ونیز توسعه داده شد و آن شهر مرکز تولید آن در جهان غرب شد.

 

تاریخچه استفاده شیشه در معماری در قرون گذشته

در قرن‌های گذشته که شیشه به‌صورت گسترده و فراوانی یافت نمی‌شد از شیشه به‌عنوان وسیله‌های تزیینی و ظروف خانگی استفاده می‌شد؛ اما باگذشت زمان و پیشرفت علم و صنعت تولید شیشه از شیشه برای ساختمان‌ها به‌عنوان شیشه درب و پنجره استفاده شد.

پیدایش شیشه؛ استفاده از شیشه‌های رنگی در مسجد صورتی شیراز
استفاده از شیشه‌های رنگی در مسجد صورتی یا نصیرالملک شیراز


در بررسی تاریخچه شیشه ساختمانی می توان گفت که در ابتدا از شیشه برای بناهای مهم شاهزادگان و کاخ‌ها برای نشان دادن شکوه و عظمت ساختمان‌ها و صاحبان بناها به کار می‌رفت. بعدها شیشه به‌عنوان یکی از مصالح همگانی شیشه در ساختمان مورداستفاده قرار می‌گیرد. شیشه در معماری بعد از انقلاب صنعتی به‌صورت گسترده در نماها و حتی در تزیین فضای داخل ساختمان مورداستفاده قرار گرفت
. ازجمله موارد مورداستفاده شیشه در ساختمان می‌توان به شیشه بالکن، شیشه حمام و همچنین برای نمای ساختمان‌ها از شیشه‌های یکدست اسپایدری استفاده می شد. 

عکسنگ یکی از مدرن‌ترین مجموعه‌ی فعال در صنعت شیشه در ایران است؛ درباره ما اینجا بخوانید.

1 دیدگاه. دیدگاه تازه ای بنویسید

  • مهرناز اسدی
    مرداد 21, 1402 1:46 ق.ظ

    بسیار مبهم بود چون چندین روایت تابحال خوانده ام که هیچکدام باهم هماهنگی نداشت .

    پاسخ

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

این فیلد را پر کنید
این فیلد را پر کنید
لطفاً یک نشانی ایمیل معتبر بنویسید.
شما برای ادامه باید با شرایط موافقت کنید